fotografia krajobrazowa, czyli jak zacząć

Wiecie co? Ostatnio szukając jednej ze starszych sesji zdjęciowych, znalazłem na dysku z backupami stary tekst o fotografii krajobrazowej, który miał trafić do serwisu Fotopolis (do którego swego czasu napisałem trochę tekstów – znajdziecie je na mojej stronie emefef.com→). Jednak jakoś tak się stało, że finalnie tam nie trafił (zmienił się temat miesiąca w ostatniej chwili czy coś podobnego). I zapomniałem o tym aż do wczoraj. Postanowiłem więc, że wrzucę go tu razem z kilkoma ze zdjęć, które również miały pojawić się tam razem z nim. Zdjęcia, które chyba już tu kiedyś chyba były z wyjazdu do Gruzji, no ale skoro miały być w artykule, to muszą być i teraz w tym wpisie. Tekst jest skierowany do amatorów.

* * *

Fotografia krajobrazowa, czyli jak zacząć.

Fotografuj wszystkim!

Fotografia krajobrazowa, jak i każda inna, kojarzy się na ogół ludziom z klasycznymi aparatami fotograficznymi. Widzą oczami wyobraźni fotografa z wielkim statywem, plecakiem i aparatem uzbrojonym w bardzo długi obiektyw. Po prostu zawodowiec! Jednak nie każdy ma taki aparat, taki statyw… Więc czy taka osoba nie może robić dobrych zdjęć krajobrazowych? Oczywiście, że może! Ja osobiście wyznaję zasadę, że ciekawe zdjęcie można zrobić wszystkim. Czy będzie to fotografia krajobrazowa, produktowa, kulinarna, można użyć zarówno aparatu, jak i telefonu. Po prostu tego, co macie aktualnie przy sobie.

Zdarza mi się, że będąc w jakimś fajnym miejscu, nie mam przy sobie swojego głównego aparatu. Robię wtedy zdjęcie smartfonem lub cyfrowym kompaktem, który staram się mieć w każdej podróży przy sobie.

Kompozycja.

Są pewne zasady w kompozycji, których można, ale nie trzeba się trzymać. Mają one zarówno zastosowanie w fotografii klasycznej, jak i tej mobilnej. Pamiętajcie jednak o jednym: zasady są po to, aby je łamać. W fotografii bądźcie buntownikami! Nie bójcie się eksperymentować, iść swoją własną drogą, kreować swój własny obraz.

Zasada trójpodziału była początkowo wykorzystywana w malarstwie, ale bardzo dobrze spisuje się obecnie również i w fotografii. Jak to działa? Fotografując i patrząc na daną scenę przez wizjer aparatu postarajcie się wyobrazić sobie, że obraz który widzicie jest podzielony w poziomie i pionie na trzy równe linie. W miejscach w których te linie się przecinają mamy ‚mocne punkty’. To w nich powinniście umieszczać najważniejsze elementy zdjęcia (płynący statek w oddali, idącą osobę, lecący w oddali samolot, samotne drzewo…). Duża część aparatów jak i aplikacji mobilnych pozwala na wyświetlenie takiego podziału na ekranie/w wizjerze już podczas robienia zdjęcia.

Kompozycja centralna to po prostu umieszczenie najważniejszego elementu w centrum kadru. Choć uznawana w fotografii krajobrazowej raczej za kompozycję, której powinno się unikać, to nie bójcie się jej używać.

Ustawienia.

Im lepiej poznacie swój aparat czy telefon, tym lepsze efekty nim uzyskacie. Gdy prowadzę kurs z podstaw fotografii, zaczynam od zadania uczestnikom pytania dlaczego się na niego zapisali, co nimi kierowało, czego chcą się na nim nauczyć. Większość zawsze odpowiada „aby robić lepsze zdjęcia”. Okazuje się, że na ogół ludzie korzystają z trybów automatycznych (pełna automatyka, czasami jakiś tryb krajobrazowy…). Jest to coś, co zawsze odradzam. Im szybciej nauczycie się obsługiwać swój aparat w trybie manualnym, tym szybciej dojdziecie do momentu, w którym sami będziecie mogli zapanować w 100% nad fotografowaną sceną. Wiedza ta pozwoli Wam uzyskać efekt jaki sobie zaplanujecie, nie będziecie ograniczeni i skazani na automatykę aparatu.

Wbrew pozorom, poznanie trybu manualnego nie jest trudne. Trzeba zapamiętać kilka podstawowych parametrów jak czas, przysłona i czułość. Jeżeli z jakiś względów zapisujecie swoje zdjęcia w formacie JPEG, a nie RAW, to dodatkowo warto pamiętać również o balansie bieli, czyli temperaturze zdjęć (to akurat w każdym aparacie opisane jest odpowiednimi ikonkami – słońcem, chmurką itp).

Czas zawsze będzie odpowiadał za to, przez jaki okres światło wpada do aparatu (naświetla się tym samym samo zdjęcie). Im dłuższy, tym zdjęcie będzie jaśniejsze. Im krótszy, tym będzie ciemniejsze. To może Wam już podpowiedzieć, że wieczorami, gdy światła jest mniej, warto ustawić dłuższy czas (aby ilość światła wpadającego wystarczyła do w miarę jasnego naświetlenia zdjęcia). Czasy pokroju 1/30s, 1/60s, 1/125s itd. utrzymacie spokojnie z ręki (zdjęcie nie powinno być nieostre – poruszone). Do czasów jak 1, 2, 3 czy 30 sekund, przyda się jakiś murek lub statyw.

Przysłona to najprościej mówiąc otwór, przez który światło wpada do aparatu. Im wartość przysłony mniejsza, tym większy otwór. Czyli np. przy przysłonie f/2.8 do aparatu wpadnie o wiele więcej światła, niż przykładowo przy przysłonie f/5.6. Im wartość jej wyższa, tym mniej światła, ale również samo zdjęcie będzie o wiele ostrzejsze.

Czułość (ISO), to po prostu czułość elementu światłoczułego. Im wartość ISO niższa (np. 100, 200), tym wieczorami trzeba użyć dłuższych czasów i większych otworów przysłony. Im wartość ISO większa (np. 400, 800), tym krótsze czasy jak i mniejszy otwór przysłony (ostrzejsze zdjęcie). Jednak większe ISO skutkuje większymi szumami na zdjęciach (każdy aparat ma inne graniczne wartości, od których zdjęcia robią się już nieakceptowalne – to musicie sprawdzić w swoim aparacie sami), przez co nie zawsze będzie to dobrym wyborem.

Jeżeli dobrze poznacie i przećwiczycie te trzy parametry, możecie spokojnie zacząć kreować swój obraz. Nie bez powodu na początku wspomniałem również o fotografii mobilnej, ponieważ coraz większa ilość smartfonów na rynku posiada trym ‚pro’ w aplikacji aparatu – to nic innego, jak znany z klasycznych aparatów tryb manualny.

Kiedy najlepiej fotografować.

W każdym poradniku dotyczącym fotografii krajobrazowej przeczytacie oklepane „w czasie złotych godzin”. Ale przecież będąc na wakacjach w fajnym miejscu nie będziemy czekali na zachód słońca. Po prostu fotografujcie wtedy, gdy czujecie taką potrzebę, gdy widzicie fajny krajobraz. Pamiętajcie jeszcze o jednej rzeczy – będąc powiedzmy gdzieś na Sycylii, postarajcie się wstać z samiutkiego rana. Zabierzcie aparat i wyjdźcie o 5-6 rano. Wtedy zrobicie zapewne najfajniejsze zdjęcia z całego pobytu tam. Większość turystów jak i miejscowych jeszcze śpi. Plaże i miasteczka są praktycznie puste, a wschodzące słońce dopełnia klimatu. Zależnie od pory roku jak i miejsca, możecie trafić również na fajną, poranną mgłę. Gwarantuję Wam, że wychodząc będziecie marzyli o dalszym śnie, ale gdy zrobicie kilka zdjęć i poczujecie poranny klimat, odechce się Wam powrotu do łóżka.

Jaki obiektyw.

Fotografując krajobraz warto posiadać obiektyw szerokokątny. Taki, który pozwoli Wam zarejestrować większy fragment krajobrazu. Będąc np. w górach fajnie jest objąć nim widoczne przed nami szczyty, a nie tylko zrobić zbliżenie na jeden z nich. Na początek zawsze polecam obiektywy zmiennoogniskowe (np. 17-40, 24-70, 24-105…). Będziecie mieć większe pole manewru, a i unikniecie podchodzenia np. do stromych klifów. Nie obawiajcie się jednak używać również dłuższych obiektywów (teleobiektywów) o ogniskowych 135, 200mm… Gdzieś daleko w oddali możecie zauważyć fajny stateczek, a dookoła pustkę, linię wody i kłębiste chmury. Piękny widok, tu zapewne sprawdzi się właśnie lepiej ‚dłuższe szkło’.

JPEG, RAW?

Fotografujcie i zapisujcie w aparacie zdjęcia w formacie RAW. To surowy zrzut z matrycy aparatu, plik na który nie zadziałają filtry jak podbicie kontrastów, kolorów, wyostrzenie czy tryb czarnobiały. To po prostu cyfrowy negatyw. Wbrew pozorom nie jest to wada, a zaleta. Gdy poznacie jeden z podstawowych programów do obróbki zdjęć (Lightroom, Photoshop, Capture One…), RAW otworzy przed Wami nowe możliwości. Skorygujecie bardzo łatwo lekkie prześwietlenia czy niedoświetlenia, naprawicie również jednym kliknięciem błędy obiektywu stosując ‚korekcję obiektywu’ w każdym ze wspomnianych programów.

Na początku możecie skorzystać z zapisu każdego ze zdjęć w obu formatach naraz. Po każdym naciśnięciu spustu migawki, zdjęcie zapisze się jako JPEG i RAW. Na początku, nie znając jeszcze programów do obróbki zdjęć, możecie korzystać ze zdjęć w tym pierwszym formacie.